Konzervatorsko – restauratorski radovi na fasadi dela kuće dr Slavka Županskog u Zrenjaninu

Investitor: Grad Zrenjanin
Izvođač radova: Mont doo Zrenjanin i Grand profil doo Novi Sad
Konzervatorski nadzor: Željko Popov, mast. inž. arh i Bojan Kojičić, istoričar umetnosti

…………………………………………………………………………………………………………………………

Konzervatorsko – restauratorski radovi na dela kuće dr Slavka Županskog u Svetosavskoj ulici u Zrenjaninu trajali su tokom 2022 i 2023 godine.

Kuća dr Slavka Županskog kao Muzej nacionalne istorije

U 2022. godini sanirana je konstrukcija krova, postavljen je novi biber crep, urađeni su limarski radovi. Spolјašnja stolarija je restaurirana, odnosno drveni dvostruki dvokrilni prozori sa kutijom i unutrašnjim drvenim kapcima, dok će restauracija ajnfort kapije i dvokrilne pešačke kapije prema dvorištu sačekati sledeću fazu. U ovoj fazi sanirana je i dvorišna fasada koja je jednostavna, ravnih zidnih površina i nema maltersku plastiku. Ova fasada je obijena, sanirane su postojeće manje pukotine i ponovo je premalterisana u klasičnom sistemu produžnog maltera.

Enterijer je delimično obnovlјen; sanirane su pukotina, zidovi i plafoni su gletovani i krečeni, uz zadržavanje postojećeg rasporeda prostorija.

Radovi na obnovi ulične fasade

Tokom nastavka radova 2023. godine, bilo je potrebno izvršiti sanaciju i restauraciju ulične fasade. Međutim, ispostavilo se da dotadašnji izvođač radova nije imao kapacitete (odgovarajuću stručnu radnu snagu) za obavlјanje složenijih radova na fasadi. Radovi su bili obustavlјeni i pristupilo se pronalaženju novog izvođača. Nakon pauze od šest meseci, pronađen je novi odgovarajući izvođač (Grand profil doo Novi Sad) i nastavlјeno je sa radovima.

Na osnovu analize postojećih delimično očuvanih elemenata na fasadi i na osnovu starih fotografija, ustanovlјeno je da se postojeći izgled fasade razlikovao od prvobitnog iz vremena rekonstrukcije kuće (1920. godine). Nakon snimanja fasade, pristupilo se obijanju i uzimanju otisaka za likorezačke i gisparske radove. Deo gipsanih ornamenata je sačuvan za ponovnu upotrebu ili za uzimanje otisaka (girlande, cvet i listovi akantusa, floralni preplet sa rogovima izobilјa i maskeronom Merkura). Potom se pristupilo ponovnom malterisanju. Malterska plastika (venci, šembrani, itd) je izvođena pomoću metalnih šablona, a gipsani delovi su izliveni u kalupima. Materijali koji su korišteni za sanaciju malterisanih delova fasade su iz palete krečnih i krečno-cementnih maltera (sa vlaknima i mikrovlaknima) renomiranog proizvođača. Zona sokle je obezbeđena slojem hidrofobnog maltera.
Nakon izvedenih radova vraćen je prvobitni izgled lica kuće iz 1920. godine. Za bojenje su korištene kvalitetne silikatne boje. Primenjeni tonovi nisu u istoj šemi koja je prethodno zatečena, s obzirom da se povratkom svih ornamenata fasade iz 1920. godine promenila i sama kompozicija malterkse plastike i gipsanih elemenata. Celokupan likovno-arhitektonski sklop fasade je na taj način ukloplјen u neobidermajer stil, kojem ovaj objekat u svojoj biti i pripada.

Izrađena je i nova spomen tabla postavljena na uličnu fasadu.

Na žalost, restaurirana je samo polovina kuće koja pripada gradu a koristi se kao depandans zrenjaninskog muzeja. Iako iz današnje perspektive možda zvuči teško ostvarivo, ne treba odustati od ideje da se otkupi drugi deo kuće i time kompletno vrati nekadašnji izgled ovoj građevini. Tek tada možemo reći da je posao zaštite i revitalizacije jednog, za naš grad i lokalnu istoriju, vredog spomenika kulture  uspešno privedena kraju.

………………………..

Željko Popov / Bojan Kojičić