2020
Arheološka iskopavanja na lokalitetu Novobečejske tvrđave ,,Stari grad”
U periodu od 17.08 do 31.08. 2020. godine izvođena su arheološka iskopavanja srednjovekovne tvrđave na lokalitetu „Stari grad“ na obali Tise kod Novog Bečeja, od strane multiinstitucionalnog tima u sastavu: vođa tima – Raško Ramadanski, arheolog kustos iz Gradskog muzeja Bečej, Aleksandar Šalomon, arheolog kustos iz Narodnog muzeja Zrenjanin, Gordana Karović, arheolog kustos iz Muzeja nauke i tehnike iz Beograd i Dejan Žigić, arheolog – konzervator iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin, a uz stručnu podrški ronilačkog tima iz Sente i Društva za održanje tradicije iz Novog Bečeja.
Istorijat
Ostaci srednjevekovnog utvrđenja na Tisi kod Novog Bečeja predstavljaju jedini postojeći lokalitet tog tipa u srpskom delu Potisja, a zahvaljujući svojoj bogatoj istoriji Novobečejska tvrđava je od velikog kulturno-istorijiskog značaja. Stari grad, kako se danas naziva, prema pretpostavkama nastao je u 14. veku, ali moguće je da je postojao i mnogo ranije.
Istorija nekadašnjeg srednjovekovnog utvrđenja retko je bila predmet interesovanja istoričara i arheologa. Utvrđenje je predstavljalo tipičan srednjevokovni grad na vodi koji je imao isključivo odbrambenu ulogu, a njegovi ostaci, usled podizanja nivoa reke Tise izgradnjom brane, danas se većim delom nalaze pod vodom. Tvrđava je kroz istoriju često menjala vlasnike i pretrpela nekoliko rušenja. Krstaški ratnici, na svom putu za Svetu zemlјu obitavali su u njoj, a mnogi vladari njome gospodarili – Stefan Lazarević, Đurađ Branković, Mehmed Paša-Sokolović itd. Rušenje većih razmera usledilo je 1551. godine kada su ga osvojil Turci, da bi tvrđava prema odlukama Karlovačkog mira, skloplјenog između Austrougarske i Turske 1701. godine, bila konačno razrušena.
Arheološka iskopavanja
Timu arheologa, istoričara, ronilaca i drugih stručnjaka, nakon prošlogodišnjih preliminarnih, neinvazivnih istraživanja, ovogodišnjim arheološkim iskopavanjima bio je cilj utvrđivanje tačnog izgleda nekadašnje tvrđave i stanja u kojem se nalaze njeni ostaci.
Iskopavanja su započeta otkopavanjem vidlјivih fragmenata jedva očuvanih zidina tvrđave koji su izronili iz nabujale Tise, pa je za sada veoma teško izvršiti njenu bolјu rekonstrukciju. Tokom kampanje, potvrđeno je postojanje arheoloških slojeva iz perioda od XIV do XVIII veka.
Jedan od ciljeva ovih istraživanja jeste da ovaj lokalitet, poput Arače, bude utvrđen za kulturno dobro, odnosno kao arheološki lokalitet.
Dejan Žigić, arheolog – konzervator