2016
Obnova spomenika posvećenog žrtvama Prvog svetskog rata u Čenti
Investitor: Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Republike Srbije
Izvođač radova: „Granit Liješće“ DOO iz Sremske Mitrovice
Izrada projektno-tehničke dokumentacije: Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin
Odgovorni projektant: Dragana Šijak-dia – konzervator
Saradnici: Branislav Milić, etnolog – konzervator, Bojan Kojičić, istoričar umetnosti
Konzervatorski nadzor: Dragana Šijak, dia i Branislav Milić, etnolog
………………………………………………………………………………………………………………………….
Spomenik je posvećen dobrovoljcima iz Čente koji su stradali u ratnim operacijama na Ruskom, Solunskom i Srpskim frontovima. Prvobitno je bio postavljen u centru sela ispred današnje zgrade Doma omladine. Svečano je otkriven 20. Juna 1921. godine. Na toj lokaciji se nalazio sve do 1941. godine, kada je, usled straha od odmazde okupatora, izmešten na mesno groblje, ali bez postamenta, koji još uvek stoji na prvobitnom mestu. Konačna lokacija određena je osamdesetih godina prošlog veka, kada je prebačen u spomen park koji se nalazi sa leve strane puta Zrenjanin-Beograd, pre ulaza u Čentu.
Spomenik je izrađen od belog mermera, manjih je dimenzija i svedenog oblika, a formom podseća na nadgrobni spomenik. Postavljen je na manjem mermernom postamentu koji je ankerovan na armirano-betonsku ploču. Na prednjoj strani je uklesan grb kraljevine Srbije i tekst zahvalnosti sa imenima sedamnaestoro preživelih čenćanskih dobrovoljaca, ali ne svih, već, pretpostavlja se, samo onih koji su dali najveće priloge za njegovo podizanje. Zadnja i bočne strane spomenika su ravne, bez aplikacija i teksta.
Konzervatorsko-restauratorski radovi
Na osnovu vidljivih oštećenja kamena, bez prethodnih detaljnih ispitivanja, zaključilo se da je spomenik u lošem stanju. Nakon izrade projektno-tehničke dokumentacije, izvršeni su konzervatorsko-restauratorski radovi. Za uklanjanje biofilma korišteno je biorazgradivo sredstvo na bazi bezankolijum hlorida, a zatim je izvršeno temeljno ispiranje vodom. Restauracija manjih i većih kraterastih oštećenja, prsline i okrznuća restaurirani su veštačkim kamenom, koji je po boji približan originalnom. Zatim su sve površine ispolirane i konsolidovane sredstvom na bazi silana. Tekst i aplikacije su najpre produbljeni, a zatim popunjeni crnom bojim. Na kraju je na spomeniku urađena preventivna aseptička, hidrofobna i antigrafitna zaštita.
Obnovom spomenika posvećenog žrtvama Prvog svetskog rata u Čenti, zatvoren je ciklus obnove spomenika iz ovog perioda srpske istorije, predviđen za 2016. godinu.
Branislav Milić, etnolog