2015
Obnovljen spomenik posvećen žrtvama Prvog svetskog rata u Botošu
Investitor: Ministarstvo rada i socijalne politike – sektor boračko-invalidske zaštite Republike Srbije
Izvođač radova: „Granit Liješće“ DOO iz Sremske Mitrovice
Izrada projektno-tehničke dokumentacije: Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin
Odgovorni projektant: Dragana Šijak-dia
Saradnici: Braniskav Milić-etnolog
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ciklus u trajanju od 2014-2018. godine je posvećen obeležavanju stogodišnjice od Velikog rata. U tom periodu, a u sklopu velikog jubileja, Vlada Republike Srbije će preko Ministarstva rada i socijalne politike – sektora boračko-invalidske zaštite i Ministarstva kulture i javnog informisanja, finansirati obnovu memorijala posvećenih žrtvama I sv. rata, čime se odaje dužan pijetet prema njima, a istovremeno i skreće pažnja javnosti na njihov značaj. Tim povodom je obnovljen i spomenik u Botošu.
Spomenik je posvećen dobrovoljcima iz Botoša, učesnicima I sv. rata, koji su u okviru ratnih operacija vođenih na Dobrudži, poginuli septembra 1916. godine. Na inicijativu preživelih drugova dobrovoljaca iz istog mesta, 1920. godine je podignut spomenik „ za spas duša njihovih, za slavnu Otadžbinu i za primer kako treba svoj srpski narod ljubiti“.
spomenik pre i posle radova
Postavljen je u crkvenoj porti, sa leve strane centralne prilazne staze prema crkvi. Mesto na kome je postavljen, nije vezano za bitku. S obzirom da u datom istorijskom kontekstu na ovom području nisu vođene nikakve bitke, već da su se srpki vojnici na frontu naknadno priključili ruskoj vojsci, ubrzo po završetku rata i prisajedinjenja ove teritorije Kraljevini SHS, palim dobrovoljcima I sv. rata su podignuti slični memorijali u gotovo svim selima Vojvodine.
natpis
Ne postoje podaci o njegovom eventualnom izmeštanju ili nestajanju tokom prošlog veka, što je bio slučaj sa mnogim spomenicima toga perioda u Vojvodini, kao posledica ratnih okupatorskih prilika II sv. rata, a potom i posleratnih ideoloških predrasuda kod srpskog naroda. Uočljivi tragovi njegove demontaže i ponovne montaže, prilikom koje su delovi neprecizno spojeni, najverovatnije su nastali prilikom izmene postamenta, o čemu svedoče stare fotografije.
obnovljen spomenik sa pristupnom stazom
Spomenik nije velikih dimenzija. Izrađen je od belog mermera „šećerca“, a po formi je sličan nadgrobnim spomenicima kakvi su podizani po Banatu u prvoj polovini 20. veka. Postavljen je na betonskom postamentu, oslonjenom na širu betonsku ploču. Bazis spomenika čine tri segmenta, koji se stepenasto sužavaju ka telu spomenika, a samo telo ima izgled izduženog, na vrhu zaobljenog paralelopipeda.
Čeona strana spomenika je ispunjena mnoštvom pažljivo odabranih dekorativnih plastičnih elemenata, simbolima, plitko urezanim likovnim aplikacijama, znamenitim stihovima velikog pesnika i biranim rečima, prožetih snažnim emocijama i ushićenjem zbog sticanja nacionalne slobode. U tekstovima se osim zahvalnosti kraljevskoj dinastiji Karađorđevića, izražava veliko poštovanje i zahvalnost poginulim meštanima Botoša, čija su imena ispisana krupnim, kitnjasto obrađenim slovima.
Projektom obnove spomenika u Botošu izvršeni su konzervatorsko-restaurarorski radovi, parterno uređenje oko spomenika i oblaganje postamenta mermerom. Ovim radovima su, pored izazivanja daleko snažnijeg vizuelnog utiska ostvareni i drugi ciljevi: trajnija zaštita spomenika i njegova dosledna prezentacija.
Branislav Milić, etnolog