Arheološko iskopavanje kod Dvorca Hertelendi u Bočaru

Arheološko iskopavanje kod dvorca Hertelendi u Bočaru izvršeno je u periodu od 5.09.2024. do 31.10.2024. godine na katastarskim parcelama 1093 i 1097 KO Bočar. Sredstva, u iznosu od 700.000,00 dinara, odobrena su na konkursu Ministarstva kulture.

Stručni tim činili su Dejan Žigić, arheolog-konzervator u Zavodu za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin, kao rukovodilac istraživanja, Želјko Popov, arhitekta – konzervator Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin i jedan arheolog-saradnik. Stručni konsultant je bila dr Marija Ljuština, vanredni profesor Odelјenju za arheologiju Filozofskog fakulteta, Univerziteta u Beogradu.

Istraživanje je započeto iskopavanjem sondi I i II u pravcu istok – zapad. Tokom iskopavanja gornjih slojeva, otkrivena je veća količna recentnog materijala, koji je na to mesto dospeo nanošenjem zemlјe sa drugog mesta. Kako je u pitanju naselјeno mesto, lokalitet je okružen stambenim objektima i infrastrukturom, pa se tokom iskopavanja gornjih slojeva naišlo na cevi za distribuciju plina, kabl telekomunikacione mreže i infrastrukturu vodovoda i kanalizacije. Instalacije nisu predstavlјale problem, pa je uklanjanje slojeva moglo nesmetano da se izvodi.

Posle nekoliko dana naišlo se na ostatke nasebinskih objekata u obe sonde, pa je odlučeno da se prati pravac prostiranja „podnica“ objekata, kao dokaza rasprostiranja lokaliteta, što je bio jedan od cilјeva ovogodišnjeg iskopavanja.

Praćenje i utvrđivanje gabarita objekata zahtevalo je proširenje sondi, kako bi se dobio što veći istražni prostor, koji se sada prostirao na oko 10 metara u dužinu. Uzimajući u obzir prvobitni položaj ove sonde, sa produžetkom je imala oblik broja osam.

Sonda II proširena je u pravcu sever-jug, u dužinu oko tri metra, nakon čega je njena krajnja dužina iznosila oko 8 metara, a bila je oblika pravougaonika.

U „kućama“ su otkriveni ostaci rupa za stubove koji su pridržavali krov na sedam mesta. Objekti-rupe su bili raspoređeni na istom odstojanju,  čineći oblik potkovice. Na nekim fragmentima kućnog lepa uočeni su otisci trske koja je služila kao garđevinski materijal. Tokom praćenja širenja objekta otkriveni su brojni fragmenti keramičkih posuda, a u delu sonde prema zapadu i dve cele posude manjih dimenzija.

Kako je ostalo još vremena, započeto je iskopavanje sonde III, u kojoj je utvrđeno postojanje masivne površine prekrivene lepom. Osim brojnih fragmenata keramičkih posuda, otkrivena je i jedna cela manjih dimenzija.

Predmet je datovan u period mlađeg bronzanog doba, u Nađrev kulturu, koja se datuje u period 1800-1700 g.p.n.e. Jedna od karakteristika ovog perioda je da su posude imale više vratova i izlivaka, baš kao što je slučaj sa nalazom iz Bočara.

Za ovu godinu predviđeno je iskopavanje uz obavezno prethodno magnetometrijsko snimanje terena, zbog još lakšeg i bržeg utvrđivanja ostataka naselјa za koje se može reći da je sigurno zauzimalo mnogo veći prostor i činilo važan deo slagalice u istoriji naselјavanja lokacije na kojoj se danas nalazi Bočar.

Dejan Žigić Arheolog-konzervator istraživač Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin