Vetrenjača u Belom Blatu
U postupku utvrđivanja za spomenik kulture!
Vetrenjača se nalazi izvan sela u okviru parcele preduzeća za preradu i izvoz trske ,,Jedinstvo“. Podigao ju je Jan Burik 1896. godine i radila je bez promene mehanizma do 1938 godine. Za vreme rata Nemci su postavili motor na sau gas, a posle rata je prerađena na struju. Atkivno je radila do 1971. godine.
Vetrenjača je zidana u obliku zarublјene kupe, sa dvoslojnim zidovima izrađenim od opeke starog formata, sa unutrašnje strane obloženih čerpićem i obleplјenih blatnim malterom. Završena je kupastim limenim krovom. Za potrebe novog mehanizma, vetrenjača je dograđena oko metar u visinu. Tokom vremena izvršene su manje izmene. Nekad je postojalo više ulaza od kojih je samo jedan u funkciji, dok su ostali zazidani. Ima drvenu konstrukciju i dva sprata. Sa desne strane od ulaza dozidan je objekat uz samu vetrenjaču između kojih postoji komunikacija. Mehanizam je samo delimično sačuvan.
Vetrenjače i suvače su bile mnogobrojne u ovom kraju, jer zbog nedostatka vodenih tokova nije bilo vodenica. Ovo potencijalno kulturno dobro nalazi se u lošem stanju, jer u njega nije ulagano bar pola veka. Koliko nam je poznato, nikad nisu izvedeni konzervatorsko – restauratorski radovi. Opasnost preti od vegetacije koja polako razgrađuje strukturu zida, što može prouzrokovati urušavanje. Vlasnici vetrenjače ipak ulažu u njeno održavanje kojiko je u njihovim materijalnim mogućnostima čime su sprečili veću degaradaciju opeke. Međutim, sa druge strane, izvođenje radova bez nadzora stručne službe mogli bi da ugroze njihovu autentičnost i spomenička svojstva.
Svega nekoliko vetrenjača danas postoji u Vojvodini i iz tog razloga je od velike važnosti obezbediti njenu pravnu zaštitu, ali i fizičko trajanje.
Na teritoriji srednjeg Banata nalazi se još jedna vetrenjača koja je utvrđena za kulturno dobro:
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Izvori:
Dokumentacija Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture Petrovaradin.
Dokumentacija i Fotodokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin