Sanatorijum dr Zorana Kamenkovića u Zrenjaninu (Dečji Dispanzer)

Adresa: Emila Gavrila 25

Prvi vlasnik: dr Zoran Kamenković, lekar
Vreme izgradnje: 1938 – 1965. godina
Projektant: arh. Ivan Đ. Stojković
Stil: moderna

Godine 2019. navršava se osamdeset godina od početka izgradnje Sanatorijuma dr Zorana Kamenkovića u Zrenjaninu.

Izgradnja sanatorijuma dr Zorana Kamenkovića započeta je 1939. godine, ali je rat prekinuo radove. Završen je tek 1965. godine kao specijalistička poliklinika, odnosno dečji, školski i ženski dispanzer. Tom prilikom je dograđeno dvorišno krilo u duhu internacionalnog stila.

Koncipiran kao kubična, bezornamentalna građevina, reprezentativan je primer modernog pravca u arhitekturi, sa karakteristikama stilskih strujanja tipičnim za tridesete godine 20. veka u Kralјevini Jugoslaviji. Strogu geometriju linija i plošnih fasadnih površina sa ujednačenim ritmom otvora, razigrava polukružni erker smešten na bočnoj fasadi, kao i glavni ulazni portal uokviren ramom od veštačkog kamena. Ima osnovu u obliku ćiriličnog slova Г, sa dvorišnim krilom, jednim spratom i potkrovlјem. Ulično krilo ima skriveni jednoslivni limeni krov, dok je dvorišno krilo pokriveno dvoslivnim krovom sa falcovanim crepom. Proširivan je u više navrata. Pedesetih godina je produženo dvorišno krilo u istom maniru, dok je 1965. godine dozidan krak koji je projektovan tako da bude u stilskom saglasju sa uličnim delom.

Sanatorijum je izveden prema projektu arhitekte Ivana Đ. Stojkovića iz Beograda (1902-1945). O ovom arhitekti se malo zna. Rodom je iz Petrovgrada (Zrenjanina), a studije arhitekture završio je u Beogradu 1930. godine. Tokom četvrte decernije projektovao je stambene zgrade u prestonici, a od celokupnog njegovog stvaralaštva, pored sanatorijuma u Zrenjaninu, jedino nam je poznat projekat Sokolskog doma društva Beograd III, u čijoj izradi je učestvovao samo kao saradnik arhiteki Branislavu Kojiću.

Sanatorijum dr Zorana Kamenkovića je vredan i dobro očuvan primer međuratne moderne arhitekture u Zrenjaninu. Nјegova vrednost je višeslojna; Značajan je i zbog toga što predstavlјa jedino izvedeno autorsko delo ovog arhitekte u Zrenjaninu i do sada njegov jedini poznat projekat, ali i kao zaostavština jednog od najznačajnijih zrenjaninskih lekara.

Bojan Kojičić, istoričar umetnosti

……………………………………………..

Izvori:

Dokumentacija i fotodokumentacija Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin

Malbaški, Zrenjanin, Zrenjanin 1965. str.472
Istorijski arhiv Zrenjanina. F 668 Lični fond Dragoljuba Čolića,  Poznati zrenjaninci

Putnik, Vladana. Sokolski domovi i stadioni u Beogradu, Nasleđe XIV, Beograd 2013. str 74