2020
Katalog izložbe ,,Narodno graditeljstvo Mađara u srednjem Banatu”
Autor: Branislav Milić, viši konzervator – istraživač etnolog
Izdavač: Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin
Dizajn i priprema za štampu: Danka Ječmenica
Lektor i korektor: Bojana Petraš
Prevod na mađarski jezik: Marta Feher
Štampa: DIGINET proStudio, Zrenjanin
Tiraž: 400
Štampanje kataloga je omogućeno sredstvima Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije.
Autor nas upoznaje sa kulturom stanovanja Mađara počev od prapostojbine pa sve do 18. i 19. veka u Banatu, posvećujući posebno poglavlјe kolonističkim kućama. Ovde, oslanjajući se na teorije različitih istraživača, objašnjava kakav je uticaj imala arhitektonska tradicija naroda koji su ovde živeli na izradu tipskog plana kolonističkih kuća u Banatu i u svemu tome gde možemo naći karakteristične osobitosti Mađara. Branislav Milić je na slikama koje su bile postavlјene na izložbi kao i u pratećoj studiji jasno istakao ono što on smatra da je tipično mađarsko iz srednjebanatske narodne arhitekture, i ono što se kod Mađara koristi kao rezultat suživota s drugim narodima. Svoja istraživanja prikazuje na primeru deset mađarskih sela u srednjem Banatu, gde nas kod svakog sela pored arhitektonskih karakteristika uvodi i u istoriju naselјa, poreklo stanovništva i seosku strukturu koja je pružala okvir stambenim objektima.
Branislav Milić je po treći put svojim uzornim radom na ovu temu demonstrirao našu potrebu da se upoznamo, da upoznamo prošlost jedno drugih, kulturu, pošto smo zavisni jedni od drugih, a ta se međuzavisnost ogledava u svim oblastima, pa i u arhitekturi. Najveća vrlina izložbe i studije je ta što ukazuje na interakcije koje još uvek postoje u srenjem Banatu, odnosno da su svi narodi koji žive ovde – u ovom slučaju Mađari – učestvovali u oblikovanju našeg okruženja i životnog prostora, kako u prošlosti, tako i danas.
dr. Maria Silađi
arhitekta, specijalista za zaštitu spomenika